Aide juridictionnelle (Państwowa pomoc prawna dla Polaków) dla osób mieszkających we Francji

I. Kto może otrzymać AJ i w jakich sprawach

• Osoby mieszkające we Francji, gdy ich zasoby są zbyt niskie, by sfinansować spór/obronę. AJ dotyczy spraw cywilnych, karnych, administracyjnych i egzekucyjnych.
• Wyjątki bez badania zasobów (w całości lub wstępnie): postępowania przed CNDA, ofiary zbrodni przeciw życiu/zdrowiu (np. usiłowanie zabójstwa, gwałt), tymczasowo w pilnych sprawach o ordonnance de protection (przemoc domowa).
• Małoletni: mogą otrzymać AJ niezależnie od zasobów rodziców; małoletni bez opieki – bez wykazywania kryteriów.
• Cudzoziemcy: w pewnych wypadkach możliwa AJ nawet bez zwykłego miejsca zamieszkania we Francji (zwłaszcza w postępowaniach określonych w przepisach).

II. Co obejmuje aide juridictionnelle i w jakim zakresie (pełna/częściowa)

Zakres kosztów: honoraria adwokata, opłaty i czynności commissaire de justice (dawny huissier), notariusza, biegłych, wezwania, ekspertyzy, egzekucję; w sporach transgranicznych – również tłumaczenia dokumentów.

Poziom dofinansowania:

• AJ pełna = 100% kosztów;
• AJ częściowa = 55% albo 25%, resztę dopłaca wnioskodawca (na podstawie umowy honorarium z adwokatem).

Uwaga: AJ nie pokrywa wydatków już objętych ubezpieczeniem ochrony prawnej; najpierw sprawdza się polisę.

III. Kryteria finansowe i ocena wniosku

Ocena opiera się m.in. na Revenu fiscal de référence (RFR) oraz wartości majątku (ruchomego i nieruchomego) w relacji do corocznie publikowanych progów; jeśli brak RFR, bierze się pod uwagę dochody z ostatnich 6 miesięcy (po 10% ryczałtowym odliczeniu). Skorzystaj z oficjalnego symulatora i tabel progowych Ministerstwa Sprawiedliwości.

Wniosek może zostać oddalony, jeśli sprawa jest oczywiście niedopuszczalna, bezzasadna lub nadużyciowa (kryterium merytoryczne z ustawy).

IV. Jak złożyć wniosek (krok po kroku)

1. Symulacja i komplet dokumentów: wykonaj symulację uprawnień; przygotuj zaświadczenia o dochodach, majątku, rodzinie, ewentualnie potwierdzenie z ubezpieczenia o braku pokrycia kosztów.
2. Złożenie online (ANJ – justice.fr): możliwe dla spraw przed tribunal judiciaire i cour d’appel w metropolii (logowanie FranceConnect). W innych przypadkach – formularz Cerfa n° 16146*03.
3. Gdzie trafia wniosek: do BAJ (Bureau d’aide juridictionnelle) przy właściwym sądzie; BAJ może przyznać AJ pełną/partialną albo odmówić (z uzasadnieniem i trybem odwołania).
4. Wybór adwokata: możesz wskazać wybranego adwokata; w braku – dziekan izby (bâtonnier) wyznaczy obrońcę/zastępcę.

V. Sytuacje szczególne i rozliczenia końcowe

• Wygrana sprawa: sąd może obciążyć stronę przegrywającą zwrotem wkładu Skarbu Państwa dla adwokata strony z AJ (art. 48); adwokat może też w określonych warunkach zrezygnować z ryczałtu AJ i żądać wynagrodzenia od strony przegrywającej.
• Honorarium uzupełniające: nawet przy AJ pełnej możliwa jest dodatkowa umowa honorarium z klientem (po uzgodnieniu).
• AJ tymczasowa: w nagłych sprawach (np. ordonnance de protection) można przyznać AJ prowizorycznie; po weryfikacji zasobów wsparcie jest potwierdzane lub odmawiane (wtedy następuje zwrot przez wnioskodawcę).

VI. Co sprawdzić?

• Sprawdź uprawnienia w symulatorze i przygotuj dowody: RFR/dochody, majątek, skład rodziny, polisę ochrony prawnej.
• Złóż wniosek online (tribunal judiciaire/cour d’appel) lub wypełnij Cerfa 16146*03; dołącz wymagane załączniki.
• Ustal z adwokatem, czy AJ będzie pełna czy częściowa i jak uregulować dopłatę (umowa honorarium).
• Jeśli sprawa transgraniczna – dołącz tłumaczenia; w AJ mogą być objęte koszty tłumacza.

VII. Najczęstsze pytania (FAQ)

• Czy muszę być obywatelem Francji eby otrwymać AJ?
• Nie. AJ we Francji jest dostępna dla osób zamieszkałych w kraju (a wyjątkowo również dla cudzoziemców bez zwykłego pobytu – zależnie od sprawy). Decydują zasoby i charakter postępowania.

• Ile „pokrywa” AJ częściowa?
• Zależnie od progu – 55% albo 25% wydatków; resztę dopłaca wnioskodawca zgodnie z umową honorarium.

• Jakie koszty obejmuje AJ?
• W szczególności adwokat, komisarz sądowy, notariusz, biegły, wezwania, ekspertyzy, egzekucja, a w sporach transgranicznych – tłumaczenia.

• Czy mogę złożyć wniosek online?
• Tak dla spraw w tribunal judiciaire i Cour d’appel; w innych sprawach – formularz Cerfa.

• Mam polisę ochrony prawnej. Czy dostanę AJ?
• AJ nie finansuje kosztów objętych ubezpieczeniem ochrony prawnej – trzeba najpierw wykorzystać polisę.

Uwaga końcowa

Dobrze przygotowany wniosek (symulacja + komplet dowodów) przyspiesza decyzję BAJ. W sprawach pilnych można wnioskować o AJ tymczasową. Jako adwokat pomagam ocenić kwalifikację, dobrać tryb złożenia (online/Cerfa), przygotować umowę honorarium przy AJ częściowej i reprezentuję w postępowaniu.

Umów konsultację

Zarezerwuj termin rozmowy, opłać konsultację lub ureguluj fakturę bezpiecznie przez oficjalny portal adwokacki.

Zapłać online

Źródła (w języku francuskim):

Service-Public.fr — Aide juridictionnelle des personnes résidant en France (warunki, poziomy 100% / 55% / 25%, sytuacje szczególne).
Justice.fr — Faire une demande d’aide juridictionnelle (zakres kosztów, procedura online, FAQ)
Service-Public.fr — Demande d’aide juridictionnelle en ligne (zakres teleserwisu).
Cerfa 16146*03 — formularz wniosku AJ.
Legifrance — Loi n° 91-647 du 10 juillet 1991 relative à l’aide juridique (definicje, kryteria dopuszczalności; koszty objęte AJ, art. 40–48; BAJ).
Service-Public.fr — Czy adwokat może żądać honorarium przy AJ? (honorarium uzupełniające).
Service-Public.fr — Coût d’un procès (obciążenie strony przegrywającej, renuncjacja adwokata do ryczałtu AJ).
Legifrance — art. 48 ustawy z 10.07.1991 (zwrot wkładu państwa przez skazanego w procesie karnym/stronę przegrywającą).
Justice.fr — Barème de l’aide juridictionnelle (RFR, zasady liczenia i limity; odsyłać do symulatora ze względu na coroczną aktualizację).

Powrót do strony głównej