Jeżeli posiadasz polski akt notarialny albo orzeczenie i chcesz, aby wywołało skutki we Francji, najpierw trzeba precyzyjnie ustalić właściwy reżim prawny i ścieżkę postępowania (Bruksela I bis, konwencja z 1967 r., prawo wspólne). Kancelaria Equilibrium przeprowadza taką kwalifikację na początku sprawy, wskazuje ryzyka (m.in. zarzuty co do doręczeń, porządku publicznego czy kolizji orzeczeń) i układa plan działań prowadzący do realnego efektu w obrocie: wpisów w rejestrach, zabezpieczeń i egzekucji. Poniżej przedstawiamy uporządkowaną mapę, która pokaże, kiedy możliwe jest wykonanie bez exequatur, a kiedy konieczne jest uzyskanie wykonalności we Francji.
Celem artykułu jest wyjaśnić ramy prawne uznawania i wykonywania polskich aktów notarialnych i orzeczeń we Francji, z naciskiem na wybór właściwego reżimu prawnego i różnice proceduralne. Jest to przewodnik „co wybrać i dlaczego”.
Na pierwszym etapie przeprowadzamy wnikliwą rozmowę diagnostyczną. W oparciu o przedstawione dokumenty i okoliczności precyzyjnie kwalifikujemy sprawę pod kątem właściwego reżimu prawnego: sprawdzamy, czy zastosowanie znajdzie rozporządzenie Bruksela I bis (w tym art. 53 dla orzeczeń i art. 58 dla aktów autentycznych), konwencja francusko‑polska z 1967 r., czy też prawo wspólne. Już na tym etapie wskazujemy, czy wykonanie będzie możliwe bez formalnego exequatur, czy też konieczny będzie wniosek do sądu francuskiego.
Następnie przedstawiamy propozycję strategii procesowej i pozaprocesowej. Omawiamy realne cele (uznanie, wykonanie, wpisy w rejestrach, zabezpieczenie majątku), prognozujemy potencjalne zarzuty strony przeciwnej oraz identyfikujemy ryzyka odmowy uznania lub wykonania (naruszenie prawa do obrony, sprzeczność z porządkiem publicznym, kolizja z wcześniejszym orzeczeniem). Strategię dostosowujemy do wartości i wrażliwości sprawy (np. nieruchomości położonej we Francji czy znacznych środków na rachunkach).
Kolejny krok to skompletowanie dokumentów. Koordynujemy uzyskanie zaświadczeń unijnych (art. 58 dla aktów autentycznych, art. 53 dla orzeczeń), apostille, a także tłumaczeń przysięgłych na język francuski. Weryfikujemy wykonalność tytułu w Polsce, a jeśli jest to potrzebne – doprowadzamy do jej formalnego potwierdzenia. Jasno wyjaśniamy, dlaczego każdy dokument jest wymagany i jak będzie wykorzystany w toku sprawy.
Jeżeli sprawa wymaga exequatur, przygotowujemy i wnosimy odpowiedni pozew lub wniosek do Tribunal judiciaire, reprezentujemy Klienta przed sądem i odpowiadamy na stanowisko strony przeciwnej. Dążymy do uzyskania orzeczenia nadającego wykonalność we Francji w najszerszym możliwym zakresie, aby ograniczyć dalsze formalności w rejestrach.
Po uzyskaniu uznania lub wykonalności przechodzimy do wdrożenia praktycznego. Współpracujemy z commissaire de justice (dawniej huissier), notariuszami oraz właściwymi rejestrami (w szczególności hipoteka i konserwator), tak aby akt notarialny lub orzeczenie wywołało rzeczywisty skutek w obrocie: dokonujemy wpisów, wszczynamy zabezpieczenia lub egzekucję i komunikujemy się z bankami oraz organami.
Na każdym etapie zapewniamy przejrzystą komunikację. Ustalamy harmonogram czynności, przewidywane terminy i budżet, a w umowie jasno rozdzielamy etapy oraz ich koszty. Prowadzimy sprawy dwujęzycznie (PL/FR), co ułatwia kontakt z polskimi instytucjami oraz francuskimi organami i pozwala na efektywne łączenie materiału dowodowego w obu porządkach prawnych.
Z doświadczenia wiemy, że bez profesjonalnego pełnomocnika najczęściej dochodzi do trzech błędów: wyboru niewłaściwej ścieżki (wniosek o exequatur tam, gdzie wystarcza procedura z art. 53 albo 58 – lub odwrotnie), złożenia niekompletnego pakietu dokumentów (np. brak właściwego formularza unijnego, apostille lub tłumaczenia), a także nieuwzględnienia skutków rzeczowych we Francji (wpisy hipoteczne czy rejestrowe), co w praktyce blokuje zamierzony efekt.
Kancelaria Equilibrium to kancelaria z Paryża wyspecjalizowana w sprawach PL‑FR. Łączymy praktykę procesową i egzekucyjną z biegłą znajomością instrumentów unijnych. Naszym celem jest nie tylko uzyskanie orzeczenia, ale przede wszystkim doprowadzenie do tego, aby tytuł prawny skutecznie „zadziałał” we Francji.
A. Sprawy cywilne i handlowe. W sprawach cywilnych i handlowych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej zastosowanie znajduje rozporządzenie Bruksela I bis (nr 1215/2012). W tym reżimie orzeczenia sądowe są uznawane z mocy prawa i mogą być wykonywane we Francji bez exequatur na podstawie odpisu oraz zaświadczenia z art. 53. Akty autentyczne mogą być wykonywane na podstawie zaświadczenia z art. 58, a kontrola po stronie francuskiej ogranicza się do przesłanek odmowy, takich jak porządek publiczny czy kolizja z wcześniejszym orzeczeniem.
B. Sprawy osobowe i rodzinne. W sprawach osobowych i rodzinnych, które nie mieszczą się w zakresie rozporządzenia Bruksela I bis, właściwe jest co do zasady zastosowanie Konwencji francusko‑polskiej z 5 kwietnia 1967 r. W takim przypadku uzyskanie skutku we Francji wymaga zwykle przeprowadzenia postępowania o exequatur przed Tribunal judiciaire, po którym możliwe jest dokonanie odpowiednich wpisów i dalszych czynności praktycznych.
C. Prawo wspólne (droit commun). Jeżeli brak jest instrumentu unijnego albo konwencji dwustronnej, stosujemy reżim prawa wspólnego. W takim układzie uznanie lub exequatur następuje według kryteriów wypracowanych w orzecznictwie (m.in. poszanowanie prawa do obrony, brak sprzeczności z porządkiem publicznym oraz brak kolizji z wcześniejszym orzeczeniem), przy czym sąd francuski nie dokonuje kontroli merytorycznej rozstrzygnięcia zagranicznego.
Wskazówka praktyczna: Zacznij od ustalenia materii (civil/commercial vs. family) i charakteru tytułu (wyrok vs. akt autentyczny). Ustalenie tych elementów determinuje wybór ścieżki: w pierwszej kolejności sprawdzamy zastosowanie Brukseli I bis; jeżeli nie ma ona zastosowania, analizujemy konwencję z 1967 r.; w pozostałych przypadkach sięgamy do reżimu prawa wspólnego.
1. „Acte authentique” w rozumieniu Brukseli I bis
2. Kiedy potrzebne exequatur?
Checklist – dokumenty do wykonania aktu autentycznego we Francji (Bruksela I bis):
Kiedy exequatur jest konieczne?
Cornelissen (FR): klasyczne kryteria uznania/exequatur: jurysdykcja pochodzenia, poszanowanie obrony, brak sprzeczności z porządkiem publicznym, brak kolizji z wcześniejszym rozstrzygnięciem.
APD (acte poświadczający dziedziczenie) vs. ECS (Europejskie Poświadczenie Spadkowe) (R. 650/2012):
Polski akt notarialny z klauzulą wykonalności dotyczący zapłaty. Jeżeli dysponujesz polskim aktem notarialnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności w Polsce, możemy uruchomić wykonanie we Francji bez konieczności uzyskiwania exequatur, posługując się zaświadczeniem z art. 58; warunkiem jest prawidłowe doręczenie oraz spełnienie wymogów formalnych.
>Umowa majątkowa lub kontrakt podziału majątku z elementem nieruchomości położonej we Francji. W praktyce w takich sprawach najpierw występujemy o exequatur przed Tribunal judiciaire, a następnie dokonujemy niezbędnych wpisów w rejestrach, tak aby skutki aktu były realnie widoczne w obrocie.
Wyrok rozwodowy z elementami majątkowymi. W pierwszym kroku weryfikujemy instrumenty prawa unijnego właściwe dla danej materii rodzinnej; jeżeli nie mają zastosowania, korzystamy z konwencji z 1967 r. i prowadzimy postępowanie o exequatur.
Prowadzę postępowania o exequatur polskich aktów i orzeczeń oraz wykonuję wyroki wprost na podstawie Brukseli I bis. W sprawach rodzinnych działam w reżimie konwencji FR‑PL; w spadkach najczęściej używam ECS. Koordynuję tłumaczenia, apostille i czynności rejestrowe/egzekucyjne w Paryżu i na całym terytorium Francji
Zarezerwuj termin rozmowy, opłać konsultację lub ureguluj fakturę bezpiecznie przez oficjalny portal adwokacki.
Règlement (UE) n° 1215/2012 – Bruxelles I bis — art. 36 (uznanie bez procedury), art. 45 (zamknięty katalog odmów), art. 52 (zakaz rewizji co do istoty), art. 53 (certyfikat); wykonywanie actes authentiques bez exequatur.
Konwencja FR‑PL z 5.04.1967 r. (dekret 13.02.1969) — art. 19 (warunki uznania/exequatur: kompetencja, prawo właściwe, prawomocność/wykonalność, zawiadomienie, porządek publiczny, brak kolizji), art. 11 (kompetencja w relacjach rodzic‑dziecko).
Prawo wspólne (zasady Cornelissen) — trzy przesłanki: kompetencja pośrednia sądu pochodzenia oparta na realnym związku, poszanowanie międzynarodowego porządku publicznego (materialnego i proceduralnego), brak obejścia prawa.
Rozporządzenie (UE) 650/2012 (spadki) — uznawanie aktów urzędowych i ECS (uwaga: instrument poza Brukselą I bis, praktycznie ważny przy APD/ECS).
Konwencja Haska 1961 (Apostille) — poświadczenie autentyczności dokumentów urzędowych używanych we Francji.
Code de procédure civile (CPC) — art. 509 i n. (exequatur w prawie francuskim)
(*)Od poniedziałku do piątku od 10.00 do 17.00. Wyceny i umowy są wysyłane na numer i email podany po rozmowie lub wymianie. W skomplikowanych sytuacjach prawnych może być konieczna wstępna, płatna analiza dokumentów.